FAKE NEWS!!! Niemand gebruikte deze woorden zo vaak als Donald Trump. Het wordt niet alleen verspreid als een tekstbericht via internet maar ook steeds vaker via social media gedeeld dooor middel van een foto of video. Soms wil de maker de waarheid net even mooier kleuren dan hij in werkelijkheid is, of wordt nepnieuws geplaatst om een grote groep mensen te verleiden te klikken op een website die veel reclame bevat. Nepnieuws is een containerbegrip voor veel verschillende vormen van foutieve berichtgeving en komt in de volgende vormen voor:
| Desinformatie |
opzettelijk onware of onnauwkeurige informatie die verspreid wordt om geld te verdienen of om mensen of organisaties te beschadigen. |
| Complottheorieën |
het veelal uit achterdocht voortkomende idee dat een bepaald verschijnsel op sociaal, politiek of economisch gebied het gevolg is van een grootscheepse samenzwering. |
| Hoax |
een nepnieuwsbericht dat wordt verspreid vie e-mail of sociale media. De ontvangers of lezers wordt gevraagd om het bericht zoveel mogelijk te delen. |
| Deepfake-afbeeldingen en video's |
afbeeldingen of video's die door kunstmatige intelligentie worden gecreëerd of gemanipuleerd. |
Wanneer jongeren nepnieuws niet goed herkennen, is het risico groter dat zij onbewust desinformatie verspreiden. Nepnieuws en complottheoriën kunnen mensen motiveren om actie te ondernemen en tegenstellingen tussen groepen aanwakkeren.
Hoe herken je nepnieuws? De HALT -methode:
| Ho |
Roept een bericht heftige emoties op, of heb je na het lezen ervan sterk de behoefte om het te delen. Wacht dan even. |
| Analyseer de bron |
Kijk naar de betrouwbaarheid. Heeft de bron aanzien (bijv. het NOS-journaal)? Wordt er een auteur vermeld? Zo ja heeft deze auteur nog andere artikelen geschreven? |
| Lokaliseer betere berichtgeving |
Als dezelfde nieuwsberichten door gerenommeerde media worden opgepakt vergroot dit de betrouwbaarheid. Doen zij dit niet dan is de kans groot dat het nep is. |
| Traceer |
de originele context. Bekijk de actualiteit door op de publicatiedatum te letten. |
Veel nieuwsbronen hebben factcheckers in dienst die nieuwsberichten op hun waarheidsgehalte beoordelen. (Movisie, z.d.)
Je kan ook gebruik maken van deze Fake news checklist, of deze infographic waarin 10 soorten nepnieuws uitgelicht worden.