Auteursrecht in Onderwijs voor docenten

Op de meeste afbeeldingen (foto's, illustraties, grafieken, tabellen) rust auteursrecht. Of deze afbeeldingen nu in een boek staan of op internet maakt niet uit. De afbeeldingen kunnen niet zomaar worden hergebruikt. 

Het hergebruik van afbeeldingen is door Avans afgekocht middels de Easy Access-Regeling van het HBO.

Deze regeling houdt in dat je: 

• maximaal 50 afbeeldingen mag gebruiken. Dit mogen ook afbeeldingen zijn om je presentatie op te leuken.
• er maximaal 25 afkomstig mogen zijn uit hetzelfde werk
• en niet meer dan 10 werken van dezelfde maker mogen zijn.

Dit wordt een korte overname genoemd.

Kom je boven de 50 afbeeldingen uit (lange overname) dan heb je toestemming nodig van Stichting Uvo.

Aan een lange overname zijn kosten verbonden. Vanwege deze kosten moet je vooraf  toestemming vragen aan je directie. De kosten worden namelijk doorberekend aan de academie waar je deel van uitmaakt.

Een indicatie van de kosten krijg je met onderstaande formule:

Let op! Het gaat hier om een indicatie.

Het AIP vraagt toestemming aan bij Stichting UvO.

Zij berekenen de definitieve kosten.

Heb je toestemming voor een lange overname, vul dan dit formulier in. Het Auteursrechten Informatiepunt regelt de verdere aanvraag.

Voldoet een afbeelding aan een van onderstaande criteria dan telt deze niet mee in de Easy Access Regeling van het HBO:

• als je zelf de maker bent
• als er schriftelijk toestemming is van de maker(s) van de afbeelding. Vul dan dit formulier in
• als de auteursrechten van de afbeelding bij Avans liggen. (Bv. Beeldbank van Avans)
• als Avans een licentie heeft op een beelddatabank Britannica Imagequest
• als de afbeelding vrij te hergebruiken is of een CC-licentie bevat
• als het geen creatief werk is, zoals plattegronden of luchtfoto's van/voor de overheid
• als het auteursrecht vervallen is.  De duur van het auteursrecht loopt  door tot 70 jaar na het overlijden van de maker, indien de maker onbekend is, dan geldt dit tot 70 jaar na creëren. Daarna komt het werk terecht in het publieke domein. Dit betekent dat het werk vrij gebruikt mag worden. 

Let op!  Bij de bronvermelding voor afbeeldingen wordt afgeweken van de APA richtlijnen.

Dit geldt alleen voor afbeeldingen die geplaatst worden op het LMS (Brightspace) van Avans.

Let op! PowerPoint in Brightspace
Omdat Brightspace de PowerPoint presentaties omzet in een pdf-bestand is het niet meer voldoende om in de notities van de PowerPoint de bronnen te vermelden. Zij verdwijnen nl. door de omzetten naar een pdf-bestand. Gebruik daarom een afsluitende slide in de PowerPoint met daarop de bronvermeldingen.

Hieronder volgen voorbeelden van de bronvermelding zoals die geplaatst mag worden in Brightspace. 

Voor afbeeldingen van internet geldt dat een bronvermelding op Brightspace dient te bestaan uit 

• de vindplaats van de foto of afbeelding (URL-link)
• en/of naam van de maker (organisatie) + jaartal (indien bekend). Gebruik dit bijvoorbeeld bij een kunstwerk.

Bronvermelding kan zowel rechtstreeks bij de afbeelding of gebundeld op een aparte slide voor- of achterin de presentatie.

Linken naar een afbeelding mag altijd, maar alleen naar legaal geplaatst materiaal.

Voorbeeld	Voorbeeld	Voorbeeld kunstwerk
http://hdl.handle.net/10648/f58ee831-fed9-7144-84c8-76458d8824f9 Of vermelden: Nationaal Archief, Fotocollectie Spaarnestad.	Marcel Krijgsman | ANP	Big Funnel Man / Joep van Lieshout (2004)

Gebruik je een afbeelding van Instagram, vermeld bij bron dan:

Instagram: @gebruikersnaam.

Voorbeeld

 

Instagram : @xplorastjoost 

Wil je een afbeelding van Pinterest gebruiken, dan wordt het vermelden van de bron lastiger. Pinterest bevat namelijk geen oorspronkelijk materiaal maar linkt naar bestaande bestanden. Voor de juiste verwijzing klik je op de afbeelding om de originele URL te achterhalen. Of je maakt gebruik van een tool zoals bijvoorbeeld TinEye reverse image search.

Het achterhalen van de oorspronkelijke bron is niet altijd even makkelijk.

Vermeld jezelf dan als auteur. Dit kan door een extra slide waarop staat dat jij de auteur van de afbeeldingen bent.

Gebruik je afbeeldingen uit de Avans Beeldbank vermeld dit dan als volgt:

Beeldbank Avans

Of zet deze tekst op een aparte eindslide.

Wil je heel specifiek naar een afbeelding verwijzen, neem dan de URL.

Powerpoint en Word bieden ook afbeeldingen die gebruikt mogen worden. Gebruik je afbeeldingen uit PowerPoint of Word, vermeld ook dan waar de afbeeldingen vandaan komen.

Online afbeelding Word

Of zet deze tekst op een aparte eindslide.

Wil je heel specifiek naar een afbeelding verwijzen, neem dan de URL.

Zijn de afbeeldingen rechtenvrij vermeld dan uit welk bestand de afbeelding afkomstig is.

Bijvoorbeeld:

Afbeelding afkomstig uit Pexels

Of zet deze tekst op een aparte eindslide.

Wil je heel specifiek naar een afbeelding verwijzen, neem dan de URL.

Voorbeeld van Pixabay:

Wie heeft nu het auteursrecht bij een afbeelding gemaakt met AI, bijvoorbeeld met Midjourney of DALL-E? Degene die de prompt heeft bedacht? Het bedrijf dat het programma heeft ontwikkeld? Of is er geen sprake van auteursrecht? Dat laatste lijkt het geval te zijn, gebaseerd op een uitspraak van het United States Copyright Office.

Het voorlopige advies is om bij afbeeldingen gemaakt met AI zowel het programma als de prompt te vermelden maar een copyrightvermelding weg te laten:

Figuur 1

Voorbeeld van een AI-afbeelding

Afbeelding gegenereerd met de prompt “Two puppies playing by the sea in the style of Renoir” door OpenAI, DALL-E, 2023 (https://labs.openai.com).

(Gebruik een laatste slide in je presentatie waar je al je bronvermeldingen van je gebruikte afbeeldingen in zet.)

Ook boekcovers en logo's mogen worden opgenomen als afbeelding.

Bij beide is een bronvermelding niet nodig.