Skip to Main Content

PABO-Kennisplein

Overzicht van de leergebieden van het primair onderwijs.

Taalbeschouwing: begrippen en taalverzorging

"Bekijk in de volgende tekst (van Wim Daniëls) wat er gebeurt met het woord alleen."

dwaalwoord.png

Bron: het taallab.nl (Janson, D). 

Taalbeschouwing is stilstaan bij en nadenken over taal. Mensen doen dit vaak spontaan en al op jonge leeftijd. Kinderen kunnen je verbazen met vragen als 'Wie heeft als eerste het woord 'stoel' bedacht?' (Myrthe, 5 jaar) of . Zo zijn er talloze voorbeelden van verwondering over taal. Spelen met de expressieve functie van taal gebeurt veel in gedichten, in humor. Onderwerpen als figuurlijk en letterlijk taalgebruik, pragmatiek, maar ook de opbouw van zinnen en de structuur van onze taal (denk aan grammatica en ontleden) horen bij taalbeschouwing.  

Een onderdeel van taalbeschouwing is taalverzorging. Hierbij gaat het om kennis over spellingsregels, interpunctie en het gebruik van hoofdletters. 

De kijkwijzers van Volop taal 'woordenschat en taalbeschouwing' (zie Taal algemeen) bieden houvast bij het ontwerpen van je lessen. 

Eigen vaardigheden 

Om de ontwikkeling goed in beeld te hebben en om te weten hoe je taalbeschouwing goed kunt stimuleren, heb je kennis nodig die je terugvindt in de kennisbasis taal. Daarnaast heb je goed in beeld wat jouw rol als taalcompetente leerkracht inhoudt. 

Onderbouw

Op de site van het Centrum voor taalonderwijs van de Katholieke Universiteit van Leuven vind je bij de materialen onderaan de bladzijde het artikel 'Taalbeschouwen. Met kleuters lijkt het soms moeilijk, maar is het dat ook?' (Van Oosthuyze, S., 2005). Bovendien vind je hier nog veel meer wetenschappelijk achtergrondmateriaal over taal. 

Bovenbouw

Als je veel lesideeën wil opdoen om taalbeschouwing te geven aan de midden- en bovenbouw, ga dan naar de site Neejandertaal. 'Neejandertaal is een methode voor lessen taalbeschouwing. Zij wil leerlingen via gevarieerde en boeiende opdrachten taalbeschouwing bijbrengen. De methode werkt inductief en doet een beroep op de taalvaardigheid van de leerlingen. Bovendien vertrekt ze van taal als laagdrempelige en levende materie, niet als een louter abstract en moeilijk systeem", aldus Jan 'T Sas, de eigenaar van de site. 

Een Belgische methode voor lessen taalbeschouwing. Ontwikkeld voor de onderbouw van het VO, maar (met enige aanpassingen) ook in te zetten in de bovenbouw van het PO. 

Op de site van de Radboud Universiteit vind je didactisch materiaal voor grammatica-onderwijs.  

Heb je ook het gevoel dat er meer in het ontleden moet zitten dan ezelsbruggetjes en vuistregels? Download dan de bundel activerende didactiek grammatica,  over taalbeschouwing in het primair onderwijs. 

Literatuur